Oferta “minerale për ndihmë” e Donald Trump për Ukrainën javën e kaluar ka vënë në qendër të vëmendjes burimet e mëdha dhe të rralla minerale të vendit, për të cilat Washingtoni kërkon të drejta si shpagim për mbështetjen e kaluar ushtarake.

Ukraina ka depozita të mëdha nëntokësore me vlerë deri në 11.5 trilion dollarë minerale kritike, duke përfshirë litiumin, grafitin, kobaltin, titanin dhe toka të rralla si galium, që janë thelbësore për një sërë industrish, nga mbrojtja tek automjetet elektrike.

Por këto depozita, të pazakonta në Evropë, nuk kanë pësuar ndonjë eksplorim apo zhvillim domethënës – procese që zgjasin vite edhe nën juridiksione të qëndrueshme. Mungojnë të dhënat edhe për cilësinë e rezervave, që është informacion i nevojshëm i investitorëve përpara se të derdhin miliona në miniera të reja.

Interesi i presidentit amerikan vjen pas ofertës së tij të zëshme për të blerë Groenlandën, gjithashtu e pasur me minerale kritike. Vendet perëndimore po garojnë për të siguruar burime alternative të tokave të rralla në Kinë, e cila dominon zinxhirin global të furnizimit.

Çfarë tokash të rralla dhe minerale kritike ka Ukraina?

Sipas shifrave të qeverisë, nëntoka e Ukrainës mban rreth 10 për qind të rezervave botërore të litiumit, të përdorura në prodhimin e baterive. Rezervat shfaqen në rreth 820 km katrorë, por asnjë nuk është minuar deri më tani.

Ndër tokat e rralla, Ukraina ka rezerva të konsiderueshme të provuara të zirkonit, të përdorur në motorët e avionëve, si dhe skadiumit, që të dyja nuk janë nxjerrë ende. Disa nga depozitat e tij të tantalit, të përdorura në gjysmëpërçues, niobiumit, i cili ka veti superpërcjellëse dhe beriliumi metalik i sektorit të hapësirës ajrore po nxirren në shkallë të vogël, por potenciali i tyre, thonë zyrtarët ukrainas, është i madh.

Zyrtarët ukrainas thonë gjithashtu se vendi i tyre është në top 10 në botë për rezervat e titanit, që përdoret për raketa, aeroplanë dhe anije. Megjithatë, vetëm rreth 10 për qind e rezervave të saj të provuara po zhvillohen.

Kryeministri Denys Shmyhal argumentoi në fillim të këtij muaji se Ukraina mund të zëvendësojë importet e titanit rus të Evropës. Por Roman Opimakh, ish-drejtor i përgjithshëm i Shërbimit Gjeologjik të Ukrainës, tha javën e kaluar se nuk kishte “asnjë vlerësim modern” të rezervave të tokës së rrallë në Ukrainë dhe vlerësimet bazoheshin në studime të vjetra të epokës sovjetike.

Retorika e mineraleve arriti në “postrim të rëndë politik”…Të dhënat nuk janë moderne, ne kemi shumë pak informacion për atë që ka”, tha Gracelin Baskaran, drejtoreshë në Qendrën Amerikane për Studime Strategjike dhe Ndërkombëtare.